Özelkalem Dergisi tarafından; yerel yönetimleri gelece taşımak ve yerel yöneticiler için yeni bir bakış açısı, yeni bir vizyon ve gelecek modeli oluşturmak için düzenlenen ‘Yerel Yönetim Zirvesi’ başladı.
Güzel fikirler, güzel çözümler, güzel projeler ve Güzel Bir Türkiye hedefiyle yola çıkan Özelkalem dergisi tarafından; yerel yönetimleri gelece taşımak ve yerel yöneticilere yeni bir bakış açısı, yeni bir vizyon ve gelecek modeli oluşturmak için düzenlenen ‘Yerel Yönetim Zirvesi’ başladı. Türkiye’den ve dünyadan belediye başkanları, akademisyenler ve uzmanları biraraya getirecek olan ‘Yerel Yönetim Zirvesi’; 9, 10, 11 ve 12 Haziran tarihlerinde, her gün bir oturum olmak üzere dört günde dört oturumla gerçekleşecek. Zirve, youtube üzerindeki Özelkalem.tv’den canlı yayınlanıyor.
Herşey 13 yıl önce Güzel Bir Türkiye hayaliyle başladı
‘Güzel Bir Türkiye’ hayaliyle 13 yıl önce yola çıkan ‘Güzel Bir Türkiye’ projesi ve Özelkalem Dergisi sahibi Erengül Bilenser’in gerçekleştirdiği organisyonun bu yıl ikincisi düzenleniyor. Bu yıl pandemi nedeniyle dijital ortamda gerçekleşen ‘Yerel Yönetim Zirvesi’nde ilk oturum gerçekleşti. Merkez Valisi Kayhan Kavas’ın moderatörlüğünde gerçekleşen ilk oturumun konukları; Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Güzel Bir Türkiye Proje Sahibi Erengül Bilenser, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Burak Büyükcivelek oldu.
“Mirasçı değil emnetçiyiz”
Oturumda ilk sözü alan Edirne Belediye Başkanı Recep Gürkan, Edirne’nin 8 bin 300 yıllık geçmişe sahip bir kent olduğunu belirterek, kendilerini bu tarihin mirasçısı değil emanetçisi olarak gördüklerini söyledi. Bu kenti, bu tarihi mirası gelecek kuşaklara daha güzel ve sağlıklı olarak aktarmak istediklerini kaydeden Gürkan, Osmanlı’ya başkentlik yapmış Edirne’de çok sayıda tarihi varlık ve kültürel eser olduğu için zor ve önemli bir süreci yönettiklerini vurguladı. Tarihi Kentler Birliği’nin önemine dikkat çeken Gürkan, “Bursa Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Erdoğan Bilenser, başarılı belediye başkanlığı dönemini Tarihi Kentler Birliği’ni kurarak taçlandırmıştır. Böyle bir birliği kurmak, öncü olmak, başlangıcını yapmak çok kıymetli. Bu nedenle Erdoğan Bilenser’e teşekkür ediyorum” diye konuştu.
Edirne’de yapılan tarihi ve kültürel çalışmalar
Edirne’de yaptıkları tarihi kültürel çalışmalarla ilgili bilgi veren Başkan Gürkan, bu alanda yaptıkları çalışmaları şöyle sıraladı: “Temeli 1930’da İtalyanlar tarafından atılan tarihi bir elektrik fabrikasını aslına uygun restore ettik. 2017’de Kültür Merkezi ve Nikah Salonu olarak hizmet açtık. Bu restorasyonla Tarihi Kentler Birliği ve uluslararası dahil 6 ödül aldık. Kültür Bakanlığı kamulaştırmak istedi. Karşılıklı davalaştık ve davayı kazandık.”
Mimar Sinan Araştırmaları Merkezi
Edirne’nin en panoramik tepesi diye bilinen Hıdır Baba Tepesi ve aynı tepe üzerinde 1912-1913 Balkan Savaşı’nda karargah tabyası olarak kullanılan Hıdırlık Tabyası Kültür Bakanlığı tarafından restore edildi ve Balkan Tarihi Müzesi’ne çevriliyor. Hemen yanında şehrin panoramik olarak görüldüğü Bulgaristan ve Yunanistan topraklarının görüldüğü Hıdır Baba Tepesi’nde Mimar Sinan’ın Türkiye ve dünyadaki 99 eserinden oluşan 1/25.000 ölçekli Sinan Eserleri Miniapark’ı yapıyoruz. Projeleri bitti. Burada yine Edirne Belediyesi Uluslararası Mimar Sinan Araştırma Merkezi kuruyoruz. Türkiye’de ilk kez bir belediye tarafından kurulan Mimar Sinan Araştırmaları Merkezi’nin Mimar Sinan’ın hatırasına saygı, hem de bu anlamdaki teknik insanların ve bilim insanlarının yararlanacağı bir yer haline gelecek.
Selimiye ve ve çevresine yepyeni bir çehre
Selimiye’nin ana giriş kapısının karşısında yer alan 160 yıllık bir konak solan Dertli Mustafa Bey Konağı’nı kentin 8 bin 500 yıllık serüveninin anlatıldığı Edirne Kent Müzesi haline getirdik. Yine bu süreçte Selimiye Cami ve Külliyesi’nin etrafını 360 derece saran Selimiye Cami Rekreasyon projesin bitirdik. Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu’ndan onaylandı. İhale hazırlıklarındayız. Selimiye’nin etrafını 360 derece araç trafiğine kapatıyoruz. Yaya bölgesi halen getiriyoruz. Yeknesak bir peyzajla Selimiye’nin o muhteşemliğini daha ortaya çıkarıyoruz. Mücevher gibi parlamasını sağlayacak. Diğer taraftan Selimiye’nin hemen ön tarafında Selimiye’den yaklaşık 30 yıl sonra yapılmış Yemiş Kapanı Hanı’nın temelini ortaya çıkardık. Yemiş Kapanı Hanı’nı da bir arkeopark haline getirip vatandaşların ziyaretine açacağız.
Fatih’in Düşü
Yine hazırlığını bitirdiğimiz ama pandemi nedeniyle biraz daha bekletmeyi düşündüğümüz Fatih’in Düşü projemiz var. 30 Mart 1432’de Edirne’de doğan Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un Fethi’ni Edirne’de planlar. Buradan yola çıkarak İstanbul’u fetheder. Biz şimdi Fatih’in en büyük düşü olan İstanbul’un Fethi tablosunun yaşama geçirilmesiyle ilgili bir canlandırma yapmak istiyoruz. Fatih’in gemileri karadan Haliç’e indirdiği tablonun birebir canlı uygulamasını hayata geçireceğiz.”
“İmar barışında belediyeler dışarda bırakıldı”
İmar barışı konusuna da değinen Başkan Gürkan, belediyelerin bu çalışmanın dışında tutulduğunu belirterek, eleştiriler yöneltti. Gürkan şunları söyledi: “Şunu net çizgilerle çizmek istiyorum. Bizde çıkan İmar Barışı adı verilen kanun kadar kötü bir imar affını dünya görmedi. Belediyeler bunun hiçbir aşamasına karıştırılmadı. Kenti planlayan, kentin sorumluluğu verilmiş, kente gelecek vizyonu çizme görevini taşıyan insanlar, sürecin tamamen dışında bırakıldı. O garabetin sahibi kişi beyanda bulunuyor, parasını yatırıyor ve siz ona dokunamıyorsunuz. Böyle bir şey olmaz. Tamamen her türlü kentsel, estetik, planlama kriterlerinin dışında bir imar barışıydı bu. Diyecek söz bulamıyoruz. Hiçbir tarafına karıştırılmadıkları bu imar barışının sonuçlarıyla ilgili belediyeleri sorumlu tutmaya başladılar.”
Gelecek yüzyıllardaki torunlar nelerle övünecek?
Edirne’de yaklaşık yaklaşık 700 tane sivil mimari yapının bulunduğunun altını çizen Başkan Gürkan, bunların tamamını ya devlet programıyla koruma altına almak ya da vatandaşları devreye sokmak istediklerini söyledi. Bunun için süreçlerin kolaylaştırılması gerektiğine dikkat çeken Gürkan, “İnsanların burada istediği fonksiyonu verebilecek kriterleri düzenlemeler ve bilim çerçevesinde yaparak bunların önünü açmamız gerekiyor. Burada bir paradigma değişikilği gerekiyor. Koruma kurullarında da anlayışta da. Biz Edirne’de Selimiye’yle, hanlarla köprülerle bunun gibi birçok değerle haklı olarak övünüyoruz. Gelecek yüzyıllardaki torunlar nelerle övünecekler? Biz elbette tarihi mirası koruyup geleceğe daha iyi bir şekilde aktaracağız. Ama bugüne ait yapıları da, kriterleri de ortaya koymamız lazım. 100 yıl sonraya taşıyacak yapımız yok. Bence şehircilik anlamında gelecekle ilgili Türkiye’nin içinde bulunduğu en büyük sorun ve açmazlardan biri bu. Hiçbirimiz geleceği düşünmüyoruz. Oysa bunu düşünmemiz gerekiyor. Böyle süslü yapılar cam yapılar biz geleceğe taşımaz” ifadelerini kullandı.
“En büyük sorun planmayla uygulama arasındaki kopukluk”
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Burak Büyükcivelek de konuşmasında; Türkiye’de kentlerin en önemli sorunu olarak, güncel şehircilik ve planlama tartışmaları ile kentsel uygulamalar arasındaki kopukluk olarak tanımladı.
“Yapı denetiminin standartlaşması bir kazanç”
Artık insanların doğayı zaptedemeyeceği, üstün gelemeyeceğinin yavaş yavaş farkedildiğini vurgulayan Büyükcivelek, “Ama ne yazık ki kentsel gündem ve yerleşimlerin gündemi bu tür dışşal ve olumsuz uyaranlarla şekillenmeye başlıyor. Ne yazık ki bizim kentlerimizin gündemi medyadan takip ediliyor ve belirleniyor. En önemli gündem maddelerinden birini doğal afet riski ve yakın zamana kadar da kentsel dönüşüm oluşturdu. Yine de şehircilik ve planlama ölçeğinde olmasa da mimari ölçekte yapı denetiminin standartlaşması ve mevzuatımıza girmesiyle daha sağlıklı yapıları oluşması bir kazançtır” diye konuştu.
“İmar barışıyla kaçak yapılar meşrulaştırıldı”
Kentsel dönüşümden sonra gündeme gelen imar barışıyla kaçak yapıların meşrulaştırıldığının altını çizen Büyükcivelek, “İmar barışıyla 11 milyon vatandaş kaçak yapılarını ihbarda bulundu ve bu kaçak yapılar meşrulaştırıldı.. Ekonomiye 23.5 milyar liralık bir gelir kazandırıldı. Kazanım bununla sınırlı. Kent planlama yaklaşımı yerle bir edildi. Bu uygumayla kaçak yapıların da meşrulaştırılacağı ve kanunla tekrar uyumlandırılabileceği inancı yaygınlaştı. Son 20 yılda Türkiye’de kentlerin gündemini belirleyen kentsel dönüşüm ve imar barışı uygulamalarıyla yakın zamanda karşılaşacağımız değer artış payı uygulamalarının güncel kent tartışmaları ve bilimsel tartışmalarla bir ilgisi bulunmuyor. Kentler için gündeme getirilen süreçler yeni kentsel rantların oluşmasını ve bu rantlar aracılığı ile edinilen değerlerin belirli yerlere aktarılmasını sağlamayı amaçlamaktadır” dedi.
“Güzel Bir Türkiye Projesi değerlendirilmeli”
Türkiye’de kentlerin önündeki konuların ne nitelikli mekanlar yaratmak, ne sağlıklı bir kentleşme sağlamak ne de uluslararası tartışmalardaki sorumluluklarımızı yerine getirmek üzerine şekillenmediğini vurgulayan Büyükcivelek, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Gündemimiz kentlerimizin potansiyellerinin daha da ortaya çıkarabilmesi için zemin hazırlanması yönünde olmalıdır. Var olan değerler bir yanda dururken, yeni değerler nasıl üretebiliriz konusunu da gündeme getirmeliyiz. Acaba tarihi kentlerimiz, tarihi değerlerin ötesinde de değerler üretiyorlar mı? Yüzlerce yıl sonra insanlar bizim kentlerimizi kazdığında acaba hangi değerleri görecekler? İçinde yaşadığımız dönemi boş geçersek gelecek kuşaklara çok da iyi miraslar bırakamayız. Yerel yönetimlerin, devletin kaynakları ve imkanları çerçevesinde farklı görüşlere açık olmaları gerekiyor. Güzel Bir Türkiye Projesi sahibi Erengül Bilenser’in projesi ve içinde yer almaya çalıştığımız başka etkinliklerin de bu şekilde değerlendirilip yeni değerler yaratılması, gelecek kuşaklara bu değerlerle çok daha nitelikli kentsel mekanlar üretilmesi noktasında olanaklar sunduklarını düşünüyorum. Umarım bu ve bunun gibi projeler karar alma mekanizmalarında başkanlarımızın uygulayıcıların dikkatini çeker ve daha güzel kentler oluşması yolunda hep birlikte taşın altına elimiz koyarız.”
Güzel Bir Türkiye mümkün
Güzel Bir Türkiye Projesi sahibi Erengül Bilenser de 13 yıl önce ‘Güzel Bir Türkiye’ hayali ile yola çıktıkların belirterek, “İstenirse, inanılırsa, çabalanırsa neler yapılabileceğini; bir sokağın, bir köyün ya da bir kentin nasıl göz alıcı bir güzelliğe bürünebileceğini bu 13 yılda pek çok biçimde dile getirdik, örnekleri uzmanlarla paylaştık ve bu hayali gerçekleştirmek konusunda hep ısrar ettik. Avrupa’da görüp hayran kaldığımız, imrendiğimiz o güzel, tablo gibi köy yollarından birini, özelkalem dergisi Hatay Valiliği’nin de işbirliğinde; hayata geçirmek için çalışmalara başladık” dedi.
Hedef başka kentlere de örnek olmak
Muhteşem parklar, tertemiz sokaklar, göz alıcı caddeler, hayat dolu meydanlar, düzenli kaldırımlar, pırıl pırıl otogarlar, güzelliği ile yarışan pazar yerleri, her yeri imrenilecek güzellikte kentlerin mümkün olduğunun altını çizen Bilenser, “Güzel Bir Türkiye için canla başla çalışan yerel yöneticilerle ve güzel bir Türkiye isteyen herkes için iş başındayız. Belediye başkanlarının desteğiyle gerçekleştireceğimiz ‘Güzel Bir Türkiye’ projesinin önemli hedefi, başka kentlere de örnek olabilecek ve ilham verebilecek nitelikte güzelleştirmeler yapılması. Bu güzelleştirme süreçlerinin diğer bütün kentler için uygulanabilir özelliklerde tanımlı hale getirilmesidir. Bu sayede bu projenin uygulanabilirlik ve sürdürülebilirlik amacına da ulaşılmış olacak” şeklinde konuştu.
“Şimdi de Gölyazı için hayal kuruyoruz”
Bilenser, Bursa’nın Nilüfer ilçesi sınırları içinde anakaraya bir köprü aracılığıyla bağlanan doğa ve kültür harikası bir ada olan Gölyazı’yla ilgili hazırladıkları proje hakkında bilgi verdi. Bilenser, “Tarihi M.Ö. 6. yüzyıla kadar uzanan Gölyazı halkının yüzde 80’i balıkçılıkla geçiniyor. Gölyazı, özellikle sosyal medyanın yaygınlaşması ile büyük bir turistik potansiyelin odağına haline geldi. Gölyazı’nın ziyaretçi trafiği her geçen gün biraz daha yoğunlaşıyor. Güzel Bir Gölyazı (GBG) projesiyle, Gölyazı’da Uluslararası nitelikte ve sürdürülebilir bir turizm etkinliği için artıların güçlendirilip eksilerin giderileceği bir süreci hedefliyoruz. Bu süreç ana hatlarıyla Gölyazı’da bir dizi fiziksel düzenleme ve etkinliği kapsıyor. Hazırladıkları yönetim planının, tüm süreçlerinin uzmanlar tarafından oluşturulacağını kaydeden Bilenser, “Düzenleme ve etkinlikler de bu eksende yürütülecek. Köy Meydanı’na Ağlayan Çınar’ın merkezinde olduğu bir dizi düzenleme yapılacak ve meydan otantizmi korunarak daha estetik ve işlevsel bir görünüme kavuşturulacak. Meydana giriş, çıkış ve bekleme etkinlikleri ile satış alanları yeniden düzenlenecek. Güzel Bir Gölyazı proesi kapsamında ulusal ve uluslararası alanda Gölyazı’nın tanınırlığını yükseltmek ve yörenin ekolojik zenginliğinedikkat çekmek amacıyla bir dizi etkinlik planladık. Projenin tüm süreçleri video ve fotoğraflarla belgelenecek. Danışmanlarla, uygulayıcılarla ve yöre halkıyla röportajların da yer alacağı belgesel nitelikli çalışmanın sonunda bir projenin kitabı ile belgesel filmi yapılacak” diye konuştu.